Τι είναι οι τρανσαμινάσες;
Οι τρανσαμινάσες (ή αλλιώς αμινοτρανσφεράσες) είναι ένζυμα που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση των ηπατικών νοσημάτων. Συνήθως στις εργαστηριακές εξετάσεις έχουν τις συντομογραφίες SGOT ή AST και SGPT ή ALT.
Οι αυξημένες τιμές των τρανσαμινασών υποδηλώνουν φλεγμονή ή βλάβη στα κύτταρα του ήπατος. Τα ηπατικά κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβη απελευθερώνουν στην κυκλοφορία του αίματος υψηλότερες από τις κανονικές ποσότητες ορισμένων χημικών ουσιών, δηλ. των ηπατικών ενζύμων, αυξάνοντας τις τιμές στις εξετάσεις αίματος. Σε πιθανή ηπατική βλάβη, εκτός από τις τρανσαμινάσες, υπάρχουν και επιπλέον ένζυμα που αυξάνονται στις εξετάσεις αίματος. Συνολικά αυτά είναι:
– Η τρανσαμινάση της αλανίνης (ALT – Alanine Transaminase) ή γλουταμινική πυροσταφυλική τρανσαμινάση ορού (SGPT – Serum Glutamic Pyruvic Transaminase)
– Η ασπαραγινική τρανσαμινάση (AST – Aspartate transaminase) ή γλουταμινική οξαλοξική τρανσαμινάση ορού (SGOT – Serum Glutamil Oxaloacetic Transaminase).
– Η αλκαλική φωσφατάση (ALP)
– Η γάμμα-γλουταμυλ τρανσπεπτιδάση (GGT).
Οι τελευταίες 2 εξετάσεις, δεν ανήκουν στην κατηγορία των τρανσαμινασών αλλά σε αυτή των χολοστατικών ενζύμων και χρησιμοποιούνται επίσης ως δείκτες διάγνωσης ηπατικής βλάβης.
Ποιοι άλλοι δείκτες παρακολούθησης της ηπατικής λειτουργίας υπάρχουν;
Άλλοι δείκτες παρακολούθησης της ηπατικής λειτουργίας είναι η αλβουμίνη, η χολερυθρίνη και ο χρόνος προθρομβίνης.
Αυξημένες τρανσαμινάσες υποδηλώνουν πάντοτε βλάβη στο ήπαρ. Είναι αυτό αλήθεια;
Συνήθως η αύξηση των τρανσαμινασών είναι αποτέλεσμα ηπατικής βλάβης.
ΌXI όμως πάντοτε: Η SGOT ανευρίσκεται σε μικρότερη ποσότητα, επίσης στον καρδιακό μυ, στους γραμμωτούς μύες, στους νεφρούς, στον εγκέφαλο, στο πάγκρεας, στους πνεύμονες, στα λευκά και στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η SGPT ανευρίσκεται κυρίως στο ήπαρ, αλλά επίσης σε μικρότερο ποσότητα στους νεφρούς, στους σκελετικούς μύες και στην καρδιά.
Βλάβη σε αυτά τα όργανα μπορεί επίσης να προκαλέσει αύξηση των τρανσαμινασών, σε μικρότερο όμως βαθμό.
Τι προκαλεί την αύξηση των τρανσαμινασών;
Αυξημένες τρανσαμινάσες ανακαλύπτονται συνήθως τυχαία κατά τη διάρκεια αιματολογικών εξετάσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα επίπεδα των τρανσαμινασών (και συνολικά των ηπατικών ενζύμων) είναι μόνο ελαφρώς αυξημένα. Επίσης, τις περισσότερες φορές δεν σηματοδοτούν ούτε χρόνιο, ούτε σοβαρό ηπατικό πρόβλημα.
Πολλές ασθένειες και καταστάσεις μπορούν να συμβάλουν σε αυξημένες τρανσαμινάσες και αυξημένα ηπατικά ένζυμα. Ο ηπατολόγος θα σας βοηθήσει να καθοριστεί η αιτία εξετάζοντας το ιστορικό σας, τα συμπτώματά σας, τα φάρμακά σας και σε ορισμένες περιπτώσεις θα ζητήσει επιπλέον εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις. Σημαντικές πληροφορίες δίνει επίσης η κλινική εξέταση του ασθενούς που δεν πρέπει να παραλείπεται.
Οι συχνότερες αιτίες αύξησης των τρανσαμινασών και συνολικά των ηπατικών ενζύμων είναι:
-Το αλκοόλ (κατάχρηση).
-Διάφορα φάρμακα.
-Η Ηπατίτιδα Α
-Η Ηπατίτιδα Β
-Η Ηπατίτιδα C
-Άλλες ιογενείς λοιμώξεις (Epstein Barr, CMV, COVID19)
-Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (Συνήθως συνυπάρχει με την παχυσαρκία και αναφέρετε συχνά και ως λιπώδης διήθηση ήπατος)
-Ο καρκίνος του ήπατος. (πρωτοπαθής, δευτεροπαθής)
-Η σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια.
Λιγότερο συχνά αίτια είναι επίσης:
-Αυτοάνοσα νοσήματα του ήπατος, συνηθέστερα η αυτοάνοση ηπατίτιδα, αλλά επίσης η πρωτοπαθής χολική χολαγγειίτιδα (PBC) και η σκληρυντική χολαγγειίτιδα (PSC).
-H κοιλιοκάκη (βλάβη του λεπτού εντέρου που προκαλείται από τη γλουτένη)
-Η αιμοχρωμάτωση (συσσώρευση σίδηρος στο σώμα και στο ήπαρ)
-Διαταραχές του θυρεοειδούς
-Η νόσος του Wilson (συσσώρευση χαλκού στο σώμα και στο ήπαρ).
Πώς πέφτει η SGPT (ή αλλιώς ALT); Πως να μειώσω τις τρανσαμινάσες
Όπως αναφέρθηκε, οι τρανσαμινάσες είναι δείκτης φλεγμονής – βλάβης του ήπατος.
Σημαντικό βήμα είναι να βρεθεί η αιτία της αύξησης των ενζύμων και να ληφθεί η κατάλληλη θεραπεία, φαρμακευτική ή μη.
Για παράδειγμα: στην αλκοολική νόσο του ήπατος η κατάλληλη θεραπεία για τη μείωση των τρανσαμινασών είναι η διακοπή του αλκοόλ (μη φαρμακευτική θεραπεία), ενώ στην ηπατίτιδα C, η κατάλληλη θεραπεία είναι η λήψη του ενδεδειγμένου αντιικού φαρμάκου (φαρμακευτική θεραπεία).
Αυξημένες τρανσαμινάσες από φάρμακα. Ποια φάρμακα αυξάνουν τις τρανσαμινάσες;
Τα φάρμακα αποτελούν συχνή και σημαντική αιτία αύξησης των τρανσαμινασών. Περισσότερα από 900 φάρμακα, τοξίνες και βότανα έχουν αναφερθεί ότι προκαλούν ηπατική βλάβη. Οι εκδηλώσεις φαρμακευτικής ηπατοτοξικότητας είναι πολύ μεταβλητές, κυμαινόμενες από την ασυμπτωματική αύξηση των ηπατικών ενζύμων έως τη κεραυνοβόλο ηπατική ανεπάρκεια, ενώ τα φάρμακα αντιπροσωπεύουν το 20-40% του συνόλου των περιπτώσεων κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας. Η προκαλούμενη από φάρμακα ηπατική βλάβη είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για την απόσυρση ενός εγκεκριμένου φαρμάκου.
Η φαρμακευτική ηπατοτοξικότητα ή αλλιώς φαρμακευτική ηπατίτιδα, ως αίτιο της τρανσαμινασαιμίας είναι κάποιες φορές πολύ δύσκολη υπόθεση. Δεν υπάρχει κάποια εξειδικευμένη αιματολογική ή απεικονιστική εξέταση που να την αποδεικνύει.
Ο ηπατολόγος μπορεί μέσα από την λεπτομερή λήψη του ιστορικού σας, τη διενέργεια κατάλληλων αιματολογικών καθώς και απεικονιστικών εξετάσεων (συνήθως υπέρηχο ήπατο) να αποκλείσει όλες τις γνωστές παθολογικές καταστάσεις του ήπατος και να καταλήξει στη διάγνωση της φαρμακευτικής ηπατίτιδας.
Οι γιατροί πρέπει να επαγρυπνούν για την αναγνώριση της ηπατικής βλάβης που σχετίζεται με κάποιο φάρμακο, επειδή η έγκαιρη ανίχνευση μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα της ηπατοτοξικότητας με τη διακοπή της θεραπείας που την προκαλεί. Οι ασθενείς από την πλευρά τους δεν πρέπει να καταφεύγουν στη λήψη φαρμακευτικής θεραπείας χωρίς την ιατρική συμβουλή και παρακολούθηση.
Αυξημένες τρανσαμινάσες και καρκίνος στο ήπαρ
Τα νεοπλάσματα στο ήπαρ χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες: τα πρωτοπαθή και τα δευτεροπαθή.
Πρωτοπαθή νεοπλάσματα είναι αυτά που ξεκινούν από το ίδιο το όργανο (νεοπλάσματα με αρχική προέλευση το ήπαρ), ενώ δευτεροπαθή νεοπλάσματα ονομάζονται αυτά που ξεκινούν σε άλλα όργανα και μεταφέρονται στη συνέχεια στο ήπαρ. (μεταστάσεις στο ήπαρ).
Η ηπατική λειτουργία αντανακλά την επίδραση του συνολικού νεοπλασματικού φορτίου τόσο στα πρωτοπαθή, όσο και στα δευτεροπαθή νεοπλάσματα, ή με πιο απλά λόγια, όσο περισσότερο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος στο ήπαρ, τόσο περισσότερο επηρεάζεται η ηπατική λειτουργία και τόσο περισσότερο επηρεάζονται οι τιμές των εξετάσεων του ήπατος.
Σύμφωνα με κάποιους ερευνητές η μέτρηση των τρανσαμινασών είναι το καλύτερο εργαλείο μέτρησης του κινδύνου του καρκίνου του ήπατος στο γενικό πληθυσμό. (Εξαιρούνται, φυσικά, οι ειδικές πληθυσμιακές ομάδες με κάποιο γνωστό ηπατικό νόσημα.)
Φυσικά από μόνες τους οι αυξημένες τρανσαμινάσες δεν υποδεικνύουν σε καμία περίπτωση ότι υπάρχει καρκίνος στο ήπαρ, αλλά δίνουν το έναυσμα για περαιτέρω έλεγχο και αποκλεισμό της συγκεκριμένης διάγνωσης.
Άγχος και τρανσαμινάσες. Αυξάνει το άγχος τις τρανσαμινάσες;
Η απάντηση είναι όχι. Το οξειδωτικό στρες, που προκύπτει από την επίδραση κάποιου από τους αναφερόμενους αιτιολογικούς (βλαπτικούς) παράγοντες στο ήπαρ και το οποίο θα προκαλέσει την αύξηση των τρανσαμινασών, δεν πρέπει να συγχέεται με το ψυχική σφαίρα των ασθενών και το άγχος της καθημερινότητας.
Αντιθέτως, μελέτες έχουν αποδείξει ότι η αύξηση των τρανσαμινασών μπορεί να προκαλέσει άγχος στους ασθενείς.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυξημένες τρανσαμινάσες μπορούν να προκαλέσουν, κάποιες φορές, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του άγχους.
COMMENTS