Ορισμός-Επιδημιολογία
Η λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους στην Αίγυπτο, Κίνα, Ινδίες και Ελλάδα. Σήμερα στις προηγμένες χώρες απαντά η λιθίαση του ανώτερου ουροποιητικού συστήματος. Η νεφρολιθίαση σημαίνει την παρουσία λίθων στους νεφρούς, είναι πολύ συχνό φαινόμενο, που μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο στην πλάτη, στις πλευρές και κατά τη διάρκεια της ούρησης. Προσβάλλει συνήθως ενήλικες, υποτροπιάζει συχνά, και παρουσιάζει συνήθως ασβεστούχους λίθους (συνήθως 80%). Η συχνότητα των υποτροπών είναι μεγάλη, σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό λιθίασης και σε ασθενείς με λιθίαση από την νεαρή ηλικία. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι γενετικοί, φυλετικοί, ηλικία φύλο, γεωγραφική κατανομή, επάγγελμα, μικρή πρόσληψη υγρών, σκληρότητα νερού και τέλος διαιτητικοί παράγοντες.
Χημική σύσταση-Μορφολογία-Παθογένεια
Συχνότεροι είναι οι ασβεστούχοι λίθοι, οι οποίοι αποτελούν το 80%, ενώ οι μη ασβεστούχοι λίθοι (φωσφορικού μαγνησίου, ουρικού οξέος και κυστίνης) αποτελούν το υπόλοιπο 20%. Η μορφολογία τους εξαρτάται κυρίως από την σύσταση των ούρων και την ανατομική περιοχή του νεφρού όπου παράγονται και αυξάνουν.
Ο ακριβής μηχανισμός σχηματισμού τους δεν είναι πλήρως γνωστός. Αρχικά πρέπει να παραχθεί μία στερεά φάση από μικροκρυστάλλους, ο πυρήνας, από ουσίες που βρίσκονται διαλυμένες στα ούρα, η λεγόμενη φάση της πυρήνωσης των κρυστάλλων. Ακολούθως οι κρύσταλλοι ενώνονται μεταξύ τους και αυξάνουν σε μέγεθος, η διαδικασία της συσσωμάτωσης. Στην παραπάνω διαδικασία σημαίνοντα ρόλο έχουν τα οργανικά συστατικά των ούρων και η παρουσία ή όχι λοίμωξης.
Αίτια-Κλινική εικόνα
Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες της δημιουργίας λίθων στους νεφρούς, όπως κληρονομικές διαταραχές που προκαλούν αυξημένη απορρόφηση ασβεστίου από τις τροφές, λοιμώξεις του ουροποιητικού ή κάθε είδους απόφραξη του ουροποιητικού. Η τελευταία αναφέρεται στην νεφρική νόσο που προκαλείται από τη διαταραγμένη ροή των ούρων ή του σωληναριακού υγρού.
Ταξινομείται σύμφωνα με τη θέση, το βαθμό και την διάρκεια απόφραξης. Η απόφραξη μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, να συμβεί οπουδήποτε στην ουροφόρο οδό. Η απόφραξη μπορεί να συμβαίνει είτε στο ανώτερο είτε στο κατώτερο ουροποιητικό. Υψηλού βαθμού θεωρείται η πλήρης απόφραξη ενώ μερική ή ατελής θεωρείται χαμηλού βαθμού. Συχνά αίτια των παραπάνω κατηγοριών είναι η δημιουργία λίθων.
Ασβεστούχους λίθους μπορεί να προκαλέσουν κλινικές καταστάσεις όπως νεφρική σωληναριακή οξέωση τύπου Ι, υπερασβεστιαιμικές καταστάσεις, υπεροξαλουρία. Σε μερικές των περιπτώσεων εμφανίζεται ιδιοπαθής νεφρολιθίαση με ή χωρίς υπερασβεστιουρία. Η εμφάνιση μη ασβεστούχων λίθων σχετίζεται με ουρική λιθίαση, κυστινουρία και ξανθινουρία.
Εκτός από τον πόνο, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει δυσκολία στην ούρηση και μικροσκοπική ή μακροσκοπική αιματουρία. Σε ασθενείς με μακρύ ιστορικό λιθίασης μπορεί να αναπτυχθεί μία κλινική οντότητα, γνωστή ως διαμεσοσωληναρική νεφροπάθεια, της οποίας κύρια εκδήλωση είναι η εμφάνιση λευκωματουρίας, η οποία σημαίνει την παρουσία μεγάλων ποσοτήτων πρωτεΐνης στα ούρα.
Διαγνωστική Μεθοδολογία
Η ευρεία εφαρμογή της χειρουργικής αντιμετώπισης της νεφρολιθίασης δεν μειώνει καθόλου την σημασία της παθολογικής διαγνωστικής μελέτης. Ασθενείς με λιθίαση οξαλικού ασβεστίου και υπερασβεστιαμία αν έχουν αυξημένη παραθορμόνη (PTH) διερευνώνται για πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό ή νεόπλασμα (έκτοπη παραγωγή PTH). Σε περιπτώσεις χαμηλής PTH πρέπει να αποκλεισθεί η ύπαρξη σαρκοείδωσης, νεοπλάσματος και πολλαπλού μυελώματος. Όταν το ασβέστιο του αίματος είναι φυσιολογικό, ελέγχουμε το ασβέστιο των ούρων για την ύπαρξη νεφρικής σωληναριακής οξέωσης τύπου Ι ή ιδιοπαθούς υπερασβεστιουρίας.
Πως αντιμετωπίζεται;
Κύριος σκοπός μας είναι η πρόληψη σχηματισμού άλλων λίθων και η πρόληψη αύξησης του μεγέθους των λίθων που προυπάρχουν. Κύρια μέτρα είναι η αυξημένη πρόσληψη υγρών και η περιορισμένη πρόσληψη νατρίου. Μερικές φορές, τα φάρμακα και η διατροφή μπορούν να βοηθήσουν να αποτραπεί η υποτροπή ή ο σχηματισμός λίθων.
Σε περιπτώσεις όπου οι πέτρες είναι πολύ μεγάλες για να αποβληθούν με την ούρηση, θεραπείες μπορούν να γίνουν για να αφαιρεθούν ή να σπάσουν σε μικρά κομμάτια ώστε να αποβληθούν. Η αποφρακτική νεφροπάθεια από τη δημιουργία λίθων είναι δυνητικά θεραπεύσιμη, μπορεί να καταλήξει όμως σε εξελισσόμενη μη αναστρέψιμη απώλεια των νεφρώνων, και νεφρική ουλοποίηση αν παραμείνει χωρίς θεραπεία. Η ακριβής πρόγνωση εξαρτάται από την διαδικασία που είναι υπεύθυνη για την απόφραξη, την διάρκεια της, και την παρουσία ή όχι λοίμωξης.
Τι είναι οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος;
Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος εμφανίζονται όταν μικρόβια εισέλθουν στο ουροποιητικό σύστημα και προκαλούν συμπτώματα όπως πόνος και / ή κάψιμο κατά την ούρηση και πιο συχνή ανάγκη για ούρηση.
Αυτές οι λοιμώξεις πιο συχνά επηρεάζoυν την ουροδόχο κύστη, αλλά μερικές φορές μπορεί να εξαπλωθούν στα νεφρά και να προκαλέσουν πυρετό και πόνο στην πλάτη. Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι ιδιαίτερα συχνές σε γυναίκες, αλλά παρατηρούνται και σε άνδρες. Μπορεί να συμβούν όταν τα βακτήρια εισέρχονται στο σώμα μέσω της ουρήθρας και αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται στην ουροδόχο κύστη.
Οι λοιμώξεις μερικές φορές, αν όχι πάντα, παρατηρούνται μετά από σεξουαλική δραστηριότητα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν μια επίμονη ανάγκη για ούρηση, πόνος και κάψιμο κατά την ούρηση, και πολύ έντονη οσμή ούρων.
Για μερικούς ανθρώπους, ειδικά ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, το μόνο σημάδι της ασθένειας μπορεί να είναι η μικροσκοπική αιματουρία. Λοιμώξεις των νεφρών (πυελονεφρίτιδα) μπορεί να συμβούν όταν τα βακτήρια εισέρχονται στα νεφρά. Τα σημεία και συμπτώματα είναι συνήθως παρόμοια με λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης, αν και λοιμώξεις των νεφρών είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν πυρετό και πόνο στα πλευρά.
Πορεία νόσου
Ασθενείς με ιστορικό λιθίασης των νεφρών με ή χωρίς συνυπάρχουσες λοιμώξεις του ουροποιητικού πρέπει να παρακολουθούνται από ειδικό νεφρολόγο για τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιας νεφρικής νόσου (ΧΝΝ). Η ΧΝΝ περιγράφει μία κλινική οντότητα που προκαλεί βλάβη στα νεφρά και επηρεάζει την γενικότερη κατάσταση του οργανισμού.
Εάν η ασθένεια των νεφρών επιδεινώνεται, τα απόβλητα συγκεντρώνονται σε υψηλά επίπεδα στο αίμα και κάνουν το άτομο να αισθάνεται άρρωστο προκαλώντας επιπλοκές, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων), αδύναμα οστά, κακή διατροφική υγεία και νευρική βλάβη. Επίσης, η νεφρική νόσος αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Αυτά τα προβλήματα μπορούν να παρουσιάζονται βραδέως και επί μακρό χρονικό διάστημα. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να κρατήσει συχνά τη ΧΝΝ σταθερή για μεγάλο χρονικό διάστημα.
COMMENTS