Η νοητική υστέρηση, χαρακτηρίζεται από νοημοσύνη ή νοητική ικανότητα κάτω του μέσου όρου καθώς και από έλλειψη δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες στην καθημερινότητα. Ωστόσο τα παιδιά με νοητική υστέρηση μπορούν και μαθαίνουν νέες δεξιότητες, αλλά τις μαθαίνουν πιο αργά από τα άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας.
Τι είναι η νοητική υστέρηση;
Ένα παιδί με νοητική καθυστέρηση έχει περιορισμούς στην πνευματική λειτουργία και στις προσαρμοστικές συμπεριφορές.
Η πνευματική λειτουργία, γνωστή ως IQ, αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να μαθαίνει, να αιτιολογεί, να λαμβάνει αποφάσεις και να λύνει προβλήματα.
Οι προσαρμοστικές συμπεριφορές είναι δεξιότητες, απαραίτητες για την καθημερινή ζωή, όπως η αποτελεσματική ικανότητα επικοινωνίας, η αλληλεπίδραση με τους άλλους και η φροντίδα του εαυτού μας.
Ο μέσος όρος IQ είναι 100, με την πλειοψηφία των ανθρώπων να βαθμολογούνται μεταξύ 85 και 115. Ένα άτομο θεωρείται ότι έχει διανοητική υστέρηση εάν έχει ένα IQ μικρότερο από 70 έως 75.
Για να μετρήσει την προσαρμοστική συμπεριφορά ενός παιδιού, ένας ειδικός θα παρατηρήσει τις δεξιότητες του παιδιού και θα το συγκρίνει με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Θα εξετάσει το πόσο καλά μπορεί το παιδί να φάει μόνο του ή να ντυθεί. Πόσο καλά μπορεί να επικοινωνήσει και να καταλάβει τους άλλους και πώς το παιδί αλληλεπιδρά με την οικογένεια, τους φίλους και τα άλλα παιδιά της ηλικίας του.
Η νοητική υστέρηση πιστεύεται ότι επηρεάζει περίπου το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το 85% έχει ήπια διανοητική υστέρηση. Αυτό σημαίνει ότι μαθαίνει πληροφορίες ή αποκτά δεξιότητες λίγο πιο αργά από τον μέσο όρο. Με τη σωστή υποστήριξη όμως, οι περισσότεροι θα μπορέσουν να ζήσουν ανεξάρτητοι ως ενήλικες.
Ποια είναι οι ενδείξεις της νοητικής υστέρησης σ’ ένα παιδί;
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές ενδείξεις νοητικής καθυστέρησης που εμφανίζονται στα παιδιά. Τα πρώτα σημάδια μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας ή μπορεί να μην είναι αισθητά έως ότου το παιδί φθάσει στη σχολική ηλικία. Συχνά εξαρτάται από τη βαθμό της υστέρησης. Μερικές από τις πιο κοινές ενδείξεις διανοητικής υστέρησης σ’ ένα παιδί είναι:
* Περπατά αργά ή σέρνεται.
* Μιλάει αργά ή παρουσιάζει προβλήματα στην ομιλία.
* Δεν έχει αυτοέλεγχο και δεν αυτοεξυπηρετείται (δεν μπορεί να ντυθεί μόνο του ή να φάει μόνο του).
* Παρουσιάζει δυσκολία στη μνήμη.
* Αδυνατεί να συνδέσει τις ενέργειες με τις συνέπειες που επιφέρουν.
* Έχει προβλήματα συμπεριφοράς, όπως αναίτιες εκρήξεις θυμού.
* Δεν παρουσιάζει λογικό ειρμό.
Σε παιδιά με σοβαρή ή βαθιά νοητική υστέρηση, μπορεί να υπάρχουν και άλλα προβλήματα υγείας, όπως επιληπτικές κρίσεις, διαταραχές της διάθεσης (άγχος, αυτισμό κλπ.), προβλήματα κινητικής ικανότητας, προβλήματα όρασης ή προβλήματα ακοής.
Τι προκαλεί τη νοητική υστέρηση;
Οι πιο κοινές αιτίες είναι:
* Γενετικές συνθήκες. Αυτές περιλαμβάνουν το σύνδρομο Down και το σύνδρομο του εύθραυστου Χ, χρωμοσωμικές διαταραχές, διαταραχές που σχετίζονται με ένα μόνο γονίδιο, σύνδρομα, μητρικές ασθένειες ή ηλικίες γονέων.
* Προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οινοπνεύματος ή ναρκωτικών, ο υποσιτισμός, ορισμένες μολύνσεις ή η προεκλαμψία μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου.
* Προβλήματα κατά τον τοκετό. Διανοητική καθυστέρηση μπορεί να προκύψει εάν ένα μωρό στερηθεί οξυγόνο κατά τη διάρκεια του τοκετού ή γεννηθεί εξαιρετικά πρόωρο ή παρουσιάσει νεογνικές διαταραχές.
* Ασθένεια ή τραυματισμός. Οι λοιμώξεις όπως η μηνιγγίτιδα ή η ιλαρά μπορεί να οδηγήσει σε διανοητική καθυστέρηση. Οι σοβαρές βλάβες στο κεφάλι, ο ακραίος υποσιτισμός, οι λοιμώξεις στον εγκέφαλο, η έκθεση σε τοξικές ουσίες όπως ο μόλυβδος και η σοβαρή παραμέληση ή κακοποίηση μπορεί επίσης να την προκαλέσουν.
* Κανένα από τα παραπάνω . Στα δύο τρίτα των παιδιών που έχουν νοητική υστέρηση, η αιτία είναι άγνωστη.
Τι παρουσιάζει ένα παιδί με νοητική υστέρηση
Ένα παιδί με νοητική υστέρηση – ανάλογα το βαθμό της- πιθανότατα θα παρουσιάσει κάποια από τα παρακάτω θέματα συμπεριφοράς:
* Επιθετικότητα
* Εξάρτηση
* Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες
* Κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της εφηβείας
* Ταχυπαλμία
* Παθητικότητα
* Τάση προς αυτοτραυματισμό
* Έντονο πείσμα
* Χαμηλή αυτοεκτίμηση
* Χαμηλή ανοχή για απογοήτευση
* Ψυχωσικές διαταραχές
* Διάσπαση προσοχής
1) Ήπια νοητική υστέρηση (δείκτης νοημοσύνης από 50 ως 69)
Ένα παιδί με ήπια νοητική υστέρηση παρουσιάζει προβλήματα σε εννοιολογικούς τομείς, όπως η αφηρημένη σκέψη, η γνωστική ευελιξία, η βραχυπρόθεσμη μνήμη και η λειτουργική χρήση των δεξιοτήτων όπως η ανάγνωση ή ο χειρισμός χρημάτων. Όσον αφορά τον κοινωνικό τομέα και σε σύγκριση με τους συνομηλίκους του, η ανωριμότητα εμφανίζεται στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και αυξάνει τον κίνδυνο χειραγώγησης. Τέλος, χρειάζεται υποστήριξη για να ολοκληρώσει πολύπλοκα καθήκοντα της καθημερινότητας.
Μερικά συμπτώματα ήπιας νοητικής υστέρησης είναι:
* Χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μάθουν να μιλάνε και να επικοινωνούν σωστά.
* Παρουσιάζουν προβλήματα με την ανάγνωση και τη γραφή
* Παρουσιάζουν κοινωνική ανωριμότητα.
* Αδυνατούν να αντιμετωπίσουν ευθύνες.
* Έχουν δείκτη νοημοσύνης (ΙQ) από 50 ως 69.
2) Μέτρια νοητική υστέρηση (δείκτης νοημοσύνης από 35 ως 49)
Το παιδί με μέτρια νοητική υστέρηση χρειάζεται συνεχή βοήθεια για την ολοκλήρωση καθημερινών βασικών δραστηριοτήτων. Όσον αφορά τον κοινωνικό τομέα, η προφορική γλώσσα (που είναι το βασικό εργαλείο για να επικοινωνούμε κοινωνικά) είναι πολύ πιο απλή από αυτήν των συνομηλίκων του. Μπορεί να μην ερμηνεύει επαρκώς ορισμένες κοινωνικές παραμέτρους και να χρειάζεται επικοινωνιακή στήριξη για τη δημιουργία επιτυχημένων διαπροσωπικών σχέσεων. Τέλος, με μεγαλύτερη διδακτική περίοδο και πρόσθετη υποστήριξη μπορεί να αναπτύξει διάφορες δεξιότητες και ικανότητες.
Μερικά συμπτώματα μέτριας νοητικής καθυστέρησης, είναι:
* Αργούν στην κατανόηση και τη χρήση της γλώσσας.
* Έχουν κάποιες δυσκολίες στην επικοινωνία.
* Μπορούν να μάθουν βασικές δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής και καταμέτρησης.
* Χρειάζονται συνεχή εποπτεία.
* Μπορούν να λάβουν μέρος σε διάφορους τύπους κοινωνικών δραστηριοτήτων.
* Έχουν δείκτη νοημοσύνης ( IQ) από 35 έως 49.
3) Σοβαρή νοητική υστέρηση (δείκτης νοημοσύνης από 20 ως 34)
Όταν η νοητική καθυστέρηση είναι σοβαρή, οι εννοιολογικές και γνωστικές δεξιότητες είναι πολύ πιο περιορισμένες. Το παιδί έχει ελάχιστη κατανόηση των γλωσσικών και αριθμητικών εννοιών όπως ο χρόνος ή τα χρήματα. Οι γονείς θα πρέπει να παρέχουν εκτεταμένη υποστήριξη για την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων. Δεδομένου ότι η προφορική γλώσσα είναι πολύ περιορισμένη τόσο στο λεξιλόγιο όσο και στη γραμματική, ο λόγος σχηματίζεται μόνο με απλές λέξεις ή φράσεις που θα μπορούσαν να βελτιωθούν με εναλλακτικά μέσα, όπως η μη λεκτική γλώσσα. Το παιδί χρειάζεται συνεχή υποστήριξη και επίβλεψη για όλες τις καθημερινές δραστηριότητες (φαγητό, προσωπική υγιεινή, επιλογή ρούχων κλπ.).
Τα συμπτώματα της σοβαρής νοητικής υστέρησης περιλαμβάνουν:
* Αισθητή κινητική δυσλειτουργία
* Σοβαρή βλάβη ή ανώμαλη ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος
* Δείκτη νοημοσύνης (IQ) από 20 έως 34.
4) Βαθιά νοητική υστέρηση (δείκτης νοημοσύνης μικρότερος του 20)
Το άτομο μπορεί να χρησιμοποιήσει μερικά αντικείμενα (βούρτσες, κ.λπ.) και να αποκτήσει κάποιες οπτικές-χωρικές ικανότητες, όπως το να δείχνει.
Ωστόσο, τα κινητικά και αισθητήρια προβλήματα που συνήθως υπάρχουν μπορούν να αποτρέψουν τη λειτουργική χρήση αντικειμένων. Η κοινωνική ικανότητα είναι επίσης πολύ περιορισμένη όσον αφορά τη συμπίεση τόσο της λεκτικής όσο και της χειρονομικής επικοινωνίας. Το άτομο μπορεί να καταλάβει πολύ απλές οδηγίες και να εκφράσει βασικές επιθυμίες ή συναισθήματα μέσω απλής και μη λεκτικής επικοινωνίας.
Μερικά συμπτώματα βαθιάς νοητικής υστέρησης είναι:
* Αδυναμία κατανόησης ή συμμόρφωσης με αιτήματα ή οδηγίες
* Πιθανή ακινησία
* Ακράτεια
* Πολύ βασική μη λεκτική επικοινωνία
* Αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης
* Ανάγκη συνεχούς βοήθειας και εποπτείας
* Γενικά έχουν δείκτη νοημοσύνης (IQ) μικρότερο του 20.
Διάγνωση της νοητικής καθυστέρησης
Η διαδικασία αξιολόγησης του παιδιού μπορεί να περιλαμβάνει επισκέψεις σε ειδικούς, όπως:
* ψυχολόγος
* λογοθεραπευτής
* κοινωνικός λειτουργός
* παιδίατρος νευρολόγος
* αναπτυξιολόγος
* φυσιοθεραπευτής
Μπορούν επίσης να διεξαχθούν δοκιμές εργαστηρίου και απεικόνισης. Αυτά μπορούν να βοηθήσουν τον γιατρό του παιδιού σας να ανιχνεύσει μεταβολικές και γενετικές διαταραχές, καθώς και διαρθρωτικά προβλήματα με τον εγκέφαλό του.
Χαρακτηριστικά των παιδιών με νοητική υστέρηση:
Τα ελλείμματα στην εκμάθηση νέων πραγμάτων και η κακή γνωστική λειτουργία είναι μερικά από τα κοινά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς των παιδιών με διανοητική καθυστέρηση. Ένα τέτοιο παιδί θα έχει κακή μνήμη, προβλήματα προσοχής και αργούς ρυθμούς εκμάθησης. Ας ρίξουμε μια ματιά στα χαρακτηριστικά των παιδιών με νοητική υστέρηση:
1. Κακή μνήμη:
* Τα παιδιά με νοητική υστέρηση δυσκολεύονται να θυμούνται πληροφορίες, όπως ονόματα, αριθμούς τηλεφώνου και μικρές λεπτομέρειες.
* Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά με νοητική υστέρηση έχουν συχνά βραχυπρόθεσμη μνήμη και δεν μπορούν να ανακαλέσουν ένα απλό γεγονός που συνέβη πριν από μερικά δευτερόλεπτα ή λεπτά.
2. Αργή ταχύτητα εκμάθησης:
* Το ποσοστό, στο οποίο το παιδί με διανοητική καθυστέρηση μαθαίνει νέες δεξιότητες και γνώσεις, βρίσκεται πολύ κάτω από ένα κανονικό υγιές παιδί.
* Ένα τέτοιο παιδί μπορεί να χρειαστεί τακτική γονική βοήθεια για την εκτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων του.
* Καθώς το παιδί έχει χαμηλό ρυθμό εκμάθησης, οι γονείς πρέπει να επαναλαμβάνουν τις οδηγίες αρκετές φορές, μέχρι να τις κατανοήσει πραγματικά.
3. Ελλειμματική Προσοχή:
* Το παιδί με νοητική καθυστέρηση έχει αδυναμία συγκέντρωσης και δεν μπορεί να επικεντρωθεί στις δραστηριότητες με προσοχή.
* Λόγω της χαμηλής προσοχής, (ανάλογα το βαθμό της υστέρησης) συχνά δεν μπορεί να αποκτήσει τριτοβάθμια εκπαίδευση.
4. Έλλειψη ενδιαφέροντος:
* Ορισμένα από τα παιδιά με διανοητική καθυστέρηση παρουσιάζουν μια προφανή έλλειψη ενδιαφέροντος για την επίλυση των προβλημάτων τους.
* Λόγω της επανειλημμένης αποτυχίας, χάνουν την ελπίδα τους και έτσι αποσύρονται απογοητευμένα από τις κοινωνικές δραστηριότητες.
Συμβουλές για γονείς παιδιών με νοητική υστέρηση
Κάθε παιδί, ανεξάρτητα από το αν έχει νοητική υστέρηση, είναι διαφορετικό. Κάθε οικογένεια είναι επίσης διαφορετική και αντιμετωπίζει τις καταστάσεις διαφορετικά. Ωστόσο, οι γονείς παίζουν πρωταρχικό και θεμελιώδη ρόλο στη ζωή του. Γι’ αυτό:
1. Εάν βλέπετε στο παιδί σας συμπεριφορές ή αντιδράσεις που σας ανησυχούν ή εάν έχετε αμφιβολίες για το αν κάτι συμβαίνει με το παιδί σας, ζητήστε επαγγελματική βοήθεια το συντομότερο δυνατό. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο, αφού διαλύετε τις αμφιβολίες σας και επιτρέπετε επίσης να γίνει η παρέμβαση το συντομότερο δυνατό.
2. Μόλις επιβεβαιωθεί η διάγνωση της νοητικής καθυστέρησης, είναι πιθανό να εμφανιστούν αρνητικά συναισθήματα όπως ενοχή, θυμός, θλίψη. Αυτό είναι απολύτως κατανοητό και φυσιολογικό. Θα πρέπει να δώσετε στον εαυτό σας χρόνο για να τα επεξεργαστείτε και στη συνέχεια να περάσετε στην αναγνώριση και αποδοχή. Μπορείτε να το κάνετε αυτό με τη βοήθεια άλλων γονέων που έχουν περάσει από το ίδιο στάδιο ή με έναν ψυχολόγο.
3. Είναι πολύ σημαντικό να διαφοροποιήσετε τα πράγματα που μπορείτε να αλλάξετε από αυτά που δεν μπορείτε. Αυτό μας επιτρέπει να ξοδεύουμε τον χρόνο μας και τα χρήματά μας εκεί που πραγματικά θα πιάσουν τόπο.
4. Να ενημερώνεστε για πρόσφατες μελέτες με επιστημονικές αποδείξεις και θεραπείες, καθώς και μέσω οικογενειών που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα.
5. Αξιολογήστε τις επαγγελματικές απόψεις όσο και άλλες μη επαγγελματικές.
6. Σκεφτείτε το συμφέρον του παιδιού σας με βάση τις δυνατότητές του και όχι τους περιορισμούς του. Σκεφτείτε τις ανάγκες του και το τι μπορεί να το κάνει ευτυχισμένο ώστε να του προσφέρετε τις κατάλληλες θεραπείες που χρειάζεται. Αυτό θα του επιτρέψει να επιτύχει το υψηλότερο επίπεδο αυτονομίας και την υψηλότερη δυνατή ποιότητα ζωής.
8. Μοιραστείτε και απολαύστε την κάθε στιγμή με το παιδί σας, θεωρώντας ότι, αν και θα περάσει από τα ίδια αναπτυξιακά στάδια με πιο αργό ρυθμό από άλλα παιδιά, μπορείτε ακόμα να απολαμβάνετε κάθε λεπτό του. Μην το υποτιμάτε ή μην το αντιμετωπίζετε πάντα ως μικρό παιδί.
9. Και θυμηθείτε, ακόμα κι αν είμαστε διαφορετικοί, είμαστε όλοι άνθρωποι με τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ευκαιρίες με τους άλλους.
Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου με νοητική υστέρηση;
* Μάθετε τα πάντα για το πρόβλημά του. Όσα πιο πολλά γνωρίζετε τόσο καλύτερα μπορείτε να το βοηθήσετε.
* Ενθαρρύνετε την ανεξαρτησία του παιδιού σας. Αφήστε το να δοκιμάσει νέα πράγματα και να κάνει πράγματα μόνο του. Συμβουλέψτε το όπου χρειάζεται και επικροτήστε το όταν κάτι κάνει σωστά.
* Εντάξετε το παιδί σε ομαδικές δραστηριότητες. Η συνεχής επαφή του με άλλα παιδιά θα το βοηθήσει να οικοδομήσει κοινωνικές δεξιότητες.
* Να έχετε συνεχή ενημέρωση. Διατηρώντας επαφή με τους εκπαιδευτικούς του παιδιού σας, θα είστε σε θέση να παρακολουθήσετε την πρόοδό του
και να ενισχύσετε το τι μαθαίνει το παιδί σας στο σχολείο μέσω της πρακτικής στο σπίτι.
* Γνωρίστε άλλους γονείς παιδιών με το ίδιο πρόβλημα. Μπορούν να είναι να σας προσφέρουν πολλές συμβουλές αλλά και συναισθηματική υποστήριξη.
logoxora.gr
COMMENTS