Στην καθημερινότητα η πλειοψηφία του κόσμου χρησιμοποιεί έναν μεγάλο αριθμό αντισηπτικών σαπουνιών και καθαριστικών σκευασμάτων, ώστε να καταφέρουν να μειώνουν, όσο γίνεται, τον αριθμό των μικροοργανισμών που βομβαρδίζουν το σπίτι. Από την άλλη πλευρά, γίνεται συχνά προσπάθεια κατανόησης της ύπαρξης προβιοτικών μικροοργανισμών που παίζουν σημαντικά ευνοϊκό ρόλο στη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας. Είναι γεγονός πως τα μικρόβια είναι «πανταχού παρόντα» στο οικιακό περιβάλλον και στο ανθρώπινο σώμα, παίζοντας σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού. Ωστόσο, κάποια από αυτά μπορούν να αποδειχθούν παθογόνα για τον άνθρωπο και αρκετά επικίνδυνα για την υγεία του, έως και θανατηφόρα.
Πού μπορούν να εντοπιστούν τα μικρόβια εντός του σπιτιού;
Όσο και αν προκαλεί έκπληξη η απάντηση, το πιο μολυσμένο αντικείμενο του σπιτιού δεν είναι το μπάνιο αλλά το σφουγγάρι για τα πιάτα. Εξίσου μολυσμένα αντικείμενα είναι τα κύπελλα των κατοικίδιων ζώων, ο νεροχύτης, η γυάλα του καφέ, οι πάγκοι και τα κουμπιά της ηλεκτρικής κουζίνας, τα παιδικά παιχνίδια και τέλος το κάθισμα της τουαλέτας.
Τα συχνότερα μικρόβια που εντοπίζονται στον οικιακό εξοπλισμό είναι μύκητες (όπως τα στελέχη Leptosphaerulina chartarum, Epicoccum nigrum, και Wallemia sebi), βακτηριακά στελέχη της οικογένειας των κολοβακτηριοειδών (συμπεριλαμβανομένης και της Escherichia coli) καθώς και οι Staphylococcus aureus και Streptococcus που εντοπίζονται στις περισσότερες επιφάνειες του σπιτιού. Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι πως οι κατοικίες κοντά σε προάστια ή με κατοικίδια ζώα έχουν μεγαλύτερη ποικιλία βακτηριακών ειδών, ενώ σε σπίτια με διαρροή νερού και αυξημένα ποσοστά υγρασίας εντοπίζονται περισσότερα είδη μυκήτων.
Επιπλέον, πολλά μικρόβια τα οποία «φιλοξενούνται» στο ψυγείο ή στην τουαλέτα είναι ξενιστές στο ανθρώπινο σώμα, γεγονός που σημαίνει ότι ο ίδιος ο άνθρωπος πολλές φορές είναι η πηγή για τα περισσότερα μικρόβια στο σπίτι. Παρόλο που τα περισσότερα από αυτά τα μικρόβια δεν είναι παθογόνα, το ερώτημα για τους περισσότερους γονείς είναι πόσο επηρεάζουν την υγεία. Η απάντηση εξαρτάται από την ηλικία, την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος και φυσικά από το είδος του μικροοργανισμού.
Σύμφωνα με παλαιότερες θεωρίες οι αλλεργίες μπορούν να αποφευχθούν εάν υπάρχει πρόωρη λοίμωξη του παιδιού σε πολύ μικρές ηλικίες, οφειλόμενη σε ανθυγιεινή επαφή του με μεγαλύτερα παιδιά- αδέλφια ή προγεννητικά από τη μητέρα που έχει μολυνθεί από τα μεγαλύτερα παιδιά της. Σύγχρονες μελέτες επίσης εξηγούν, με τη χρήση ζωικών μοντέλων πως η έκθεση του ατόμου σε ιούς, βακτήρια και άλλα μικρόβια σχετίζεται με μικρότερα ποσοστά εμφάνισης αλλεργιών.
Κάποια είδη βακτηρίων όπως τα Bacterioides, Bifidobacterium, Faecalibacterium, και τα Enterobacteria παράγουν μεταβολίτες που ενεργοποιούν τη δημιουργία Τ ρυθμιστικών λεμφοκυττάρων. Τα κύτταρα αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από την εκδήλωση αλλεργιών, ενώ στα παιδιά που είναι αρκετά ευάλωτα σε αλλεργίες οι προαναφερόμενοι βακτηριακοί πληθυσμοί εντοπίζονται σε μικρότερα ποσοστά στο γαστρεντερικό τους σύστημα. Ταυτόχρονα ένας άλλος κυτταρικός πληθυσμός επηρεάζει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα, τα δενδριτικά κύτταρα. Εάν ο οργανισμός έχει αρκετά μικρόβια τότε τα δενδριτικά κύτταρα παρουσία ενός αλλεργιογόνου διεγείρουν την ανοσολογική απόκριση, ενώ εάν δεν υπάρχουν μικρόβια, η διαδικασία αυτή δεν πραγματοποιείται.
Ποια είναι τα «ευεργετικά» μικρόβια για τον άνθρωπο;
Τα περισσότερα από αυτά εντοπίζονται σε κατοικίες με πολλές οικογένειες και με πάνω από 3 παιδιά στην κάθε μία. Ένας ωφέλιμος μικροβιακός παράγοντας είναι ο Faecalibacterium prausnitzii, που αποτελεί ένα αντιφλεγμονώδες και προστατευτικό μικρόβιο ενάντια στην εμφάνιση της νόσου του Crohn, ενώ μικρόβια της οικογένειας του lactobacillus, που εντοπίζονται σε πολυσύχναστα μέρη, βοηθούν στην προστασία ενάντια στις αλλεργίες και το άσθμα. Επιπλέον, μικρόβια της οικογένειας των μυκήτων Kondoa μπορούν να προστατεύουν σημαντικά έναντι της εμφάνισης άσθματος. Ταυτόχρονα η οικιακή σκόνη σε αγροτικά σπίτια καθώς και η έκθεση σε μικρόβια που περιέχονται στο φρέσκο – μη επεξεργασμένο γάλα σχετίζονται σημαντικά με μειωμένα ποσοστά εμφάνισης αλλεργιών.
Παρόλο που η κοινή άποψη είναι πως τα παράσιτα δημιουργούν προβλήματα, υπάρχουν και εδώ κάποια στελέχη με οφέλη ως προς τον ανθρώπινο οργανισμό. Μικροσκοπικά παράσιτα που ονομάζονται helminths προστατεύουν το σώμα από την εμφάνιση αλλεργιών. Το κακό της υπόθεσης είναι πως πολλά αλλεργιογόνα έχουν παρόμοια δομή με τις πρωτεΐνες του helminth και για το λόγο αυτό σε περιπτώσεις χρόνιας έκθεσης στο συγκεκριμένο παράσιτο, οδηγεί σε ανταγωνισμό με τα αλλεργιογόνα με αποτέλεσμα απουσία ανοσολογικών αποκρίσεων.
Ωστόσο ένα σημείο που χρήζει προσοχής είναι πως η διάρκεια έκθεσης και το είδος του μικροβίου παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αλλεργιών, καθώς δεν έχουν μόνο ευεργετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα μία λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού σε παιδιά κάτω των 3 ετών αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση συριγμού και άσθματος. Επιπλέον σε άτομα που έχουν ήδη εκδηλώσει αλλεργίες, τα μικρόβια στο σπίτι μπορεί να οδηγήσουν σε επιδείνωση και περισσότερα προβλήματα. Η λοίμωξη των αεραγωγών με μύκητες σε παιδική ηλικία μπορεί να σχετίζεται με επιδείνωση υπάρχοντος άσθματος.
Σε συνδυασμό με τους κινδύνους που προκαλούν τα μικρόβια σε ήδη αλλεργικά άτομα, τα μικρόβια των τροφίμων μπορούν να συντελέσουν σε αύξηση του αριθμού ασθενειών κάθε χρόνο, ακόμη και στο θάνατο, με κύριους ενόχους τροφικής δηλητηρίασης τη Salmonella, συγκεκριμένα στελέχη της E. coli, τη Listeria και αρκετούς μύκητες. Συγκεκριμένα, στις θέσεις φύλαξης λαχανικών εντός του ψυγείου, τα παραπάνω μικρόβια εντοπίζονται πάρα πολύ συχνά, ενώ μπορούν να βρεθούν ακόμη και στο χώρο φύλαξης κρεάτων, σε σπάτουλες, στα μαχαίρια και στις λεπίδες του μπλέντερ ακόμη και σε ανοιχτήρια μπουκαλιών.
Καταλήγοντας, το κυριότερο μήνυμα είναι πως κάποια μικρόβια στο σπίτι και στους χώρους διαβίωσης είναι φιλικά και ωφέλιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ κάποια μπορεί να είναι βλαβερά και απειλητικά. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι πως η απόκριση του κάθε οργανισμού στα μικρόβια εξαρτάται από το ατομικό ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό δεν σημαίνει σχολαστικό καθάρισμα και αποστειρωμένο περιβάλλον, ωστόσο κάποια μαγειρικά σκεύη, το σφουγγάρι των πιάτων, ο νεροχύτης και οι πάγκοι θα πρέπει να παραμένουν πάντοτε καθαρά για αποφυγή τροφικών δηλητηριάσεων.
Όσο για τα υπόλοιπα μικρόβια στο σπίτι η απομάκρυνσή τους εξαρτάται και από τα μέλη της οικογένειας, για παράδειγμα εάν υπάρχει αλλεργικό άτομο θα πρέπει να μειώνεται η έκθεσή του σε αλλεργιογόνους παράγοντες. Ωστόσο ακόμη και τότε χρειάζεται προσοχή, γιατί όσο πιο καθαρό και αποστειρωμένο είναι ένα σπίτι, τόσο περισσότερο επηρεάζονται οι επόμενες γενιές καθώς δεν θα υπάρχουν αντιγόνα ώστε να αναπτύσσουν ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.
COMMENTS