Ως κοινωνία, δεν συζητάμε πολύ για τα συναισθήματα. Οι συνομιλίες τείνουν να επικεντρώνονται περισσότερο σε αυτό που πράττουμε ή σε αυτό που σκεφτόμαστε. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν ευκολότερο να ξεκινούν προτάσεις με “νομίζω …” αντί για “αισθάνομαι …”.
Οι περισσότεροι από μας δεν εκπαιδεύονται ποτέ στα συναισθήματα. Αντίθετα, υποτίθεται ότι πρέπει να μάθουμε κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους να αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα παρακολουθώντας τους ανθρώπους γύρω μας. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς δεν ήμασταν αρκετά τυχεροί για να μεγαλώσουμε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο η έκφραση των συναισθημάτων ήταν ελεύθερη, ώστε να αναπτυχθεί η λεγόμενη συναισθηματική νοημοσύνη.
Υπάρχουν, σίγουρα, πολιτισμικές διαφορές ως προς τα συναισθήματα. Τα κοινωνικά πρότυπα διαφέρουν ως προς αυτό που θεωρείται αποδεκτό στη συζήτηση για τα συναισθήματα και την αντιμετώπισή τους. Σαφώς, όμως, τα βασικά συναισθήματα (θυμός, αηδία, φόβος, χαρά, θλίψη, έκπληξη) είναι οικουμενικά, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη τα νιώθουμε υπό συγκεκριμένες περιστάσεις και ότι όλα έχουν μια λειτουργία.
Η συνειδητή βίωση τους και η έγκαιρη και εύστοχη έκφρασή τους είναι απαραίτητη και εξασφαλίζει την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Παρακάτω έχω συγκεντρώσει μερικές από τις πιο κοινές παρανοήσεις σχετικά με τα συναισθήματα:
Μύθος 1
Το να φανερώσω τα συναισθήματα μου είναι ένδειξη αδυναμίας.
Η συναισθηματική σας έκφραση σε κοινωνικά κατάλληλους χρόνους δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας. Στην πραγματικότητα, η συνειδητοποίηση των συναισθημάτων σας και η συνειδητή απόφαση να μοιραστείτε αυτά τα συναισθήματα με άλλους – όταν είναι κοινωνικά καταλληλότερο να το πράξετε- μπορεί να είναι ένδειξη δύναμης. Σκεφτείτε: αρκετές φορές ο δυσκολότερος δρόμος είναι ο πιο αποδοτικός.
Μύθος 2
Τα αρνητικά συναισθήματα είναι “κακά”.
Είναι εύκολο να κατηγοριοποιούμε τα συναισθήματα ως αρνητικά ή ως θετικά. Τα συναισθήματα από μόνα τους, ωστόσο, δεν είναι θετικά ή αρνητικά. ΟΛΑ τα συναισθήματα έχουν ένα πολύτιμο μήνυμα να μας προσφέρουν, είναι αυτό που επιλέγουμε να κάνουμε με αυτά τα συναισθήματα που σημειώνει τη διαφορά. Ο θυμός, για παράδειγμα, έχει συχνά μια δυσάρεστη κοινωνική χροιά. Όποιος θυμώνει είναι “ανώριμος”, κακοποιεί τους άλλους κτλ. Ο θυμός είναι το συναίσθημα το οποίο μας προστατεύει. Την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε θυμό αναρωτηθείτε: Με ποιόν τρόπο παραβιάζομαι αυτή την στιγμή; Πώς μπορώ να οριοθετήσω τον παραβιαστή μου;
Μύθος 3
Δεν μπορώ να χειριστώ άβολα-δυσάρεστα συναισθήματα.
Όταν οι άνθρωποι αμφιβάλλουν για την ικανότητά τους να ανέχονται ορισμένα συναισθήματα επιλέγουν την αποφυγή της έκφρασής τους, αλλά και την ίδια την αίσθηση τους. Κάποιος που βιώνει συχνές περιόδους άγχους ίσως να χάσει ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης. Ένα άτομο που αισθάνεται άβολα με την αντιπαράθεση ενδεχομένως να αποφύγει τη συνάντηση με έναν συνάδελφο για να λύσει μια κατάσταση. Ό,τι υπάρχει μέσα μας, υπάρχει για κάποιο λόγο. Γεννήθηκε αυτή την στιγμή ή προστέθηκε στην συσσώρευση αντίστοιχων στιγμών από το παρελθόν και τώρα φαντάζει αδιαχείριστο. Συχνά στην θεραπευτική διαδικασία ανακαλύπτουμε “μισοτελειωμένες” υποθέσεις-επικοινωνίες από το παρελθόν που έρχονται συχνά μπροστά μας και μας εμποδίζουν να ζήσουμε το τώρα…
Μύθος 4
Άλλοι άνθρωποι έχουν τη δύναμη να με κάνουν να νιώθω κάποια συναισθήματα.
Πολύ συχνά, ακούμε: “η γυναίκα μου με έκανε να νιώσω ηλίθιος” ή “ο διευθυντής με θύμωσε αφάνταστα”. Κάθε φορά που μια κατάσταση ενεργοποιεί ένα συναίσθημα μέσα μας αυτό είναι ο “μέσος όρος” όλων των παρόμοιων βιωμάτων μας. Για παράδειγμα, όταν ο διευθυντής λέει: “δεν είσαι καλός σε αυτό που κάνεις” ενεργοποιεί την συναισθηματική αντίδραση που είχατε απέναντι στον συνεργάτη σας, πριν από ένα χρόνο, όταν σας είχε πει κάτι παρόμοιο και δεν του επικοινωνήσατε τα αυθεντικά συναισθήματα σας. Και τα λεγόμενα του συνεργάτη σας ενεργοποιούν την συναισθηματική αντίδραση της συζύγου σας, του δασκάλου στις πανελλήνιες, του δασκάλου στο δημοτικό, του πατέρα σας όταν ήσασταν 6 ετών και δυσκολευόσασταν να συνθέσετε εκείνο το παιχνίδι…
Μύθος 5
Το να ελέγξω-διαχειριστώ τα συναισθήματά μου σημαίνει να τα καταπνίξω.
Μερικές φορές οι άνθρωποι σκέφτονται ότι η ρύθμιση των συναισθημάτων τους σημαίνει να προσπαθούν να δρουν σαν να μην έχουν συναισθήματα. Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει, δεν είναι λειτουργικό και υγιές. Το να μην δίνω σημασία στο πως αισθάνομαι διογκώνει το συναίσθημα μου,το κάνει πιο δυνατό, σαν ένα παιδί που κλαίει γιατί δεν έχει το γάλα του και όσο αγνοείται η ανάγκη του αυτή κλαίει περισσότερο. Όσο δεν εκφράζονται τα συναισθήματα εγκαίρως, θα εκφραστούν στο μέλλον με σοβαρό κόστος στην υγεία μας και στις σχέσεις μας.
Μύθος 6
Πρέπει να αισθάνομαι διαφορετικά από αυτό που αισθάνομαι τώρα.
Έτσι συχνά οι άνθρωποι θα πουν κάτι σαν “ξέρω ότι δεν πρέπει να είμαι τόσο αναστατωμένος για κάτι τόσο μικρό“, ή “θα έπρεπε να είμαι πιο ευτυχισμένος από ότι είμαι“. Δεν υπάρχουν κανόνες για τα συναισθήματα και η συναισθηματική αντίδρασή σας δεν είναι λάθος. Αντί να σπαταλάτε ενέργεια για να νικήσετε τον εαυτό σας ως προς τα συναισθήματα σας, αποδεχτείτε ότι νιώθετε αυτό το συναίσθημα τώρα και ότι έχετε επιλογές για το πώς αντιδράτε σε αυτό το συναίσθημα.
Μύθος 7
Δεν μπορώ να ελέγξω πώς αισθάνομαι.
Παρόλο που τα συναισθήματά σας δεν είναι λάθος, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνετε προσκολλημένοι σε μια συγκεκριμένη διάθεση. Μπορείτε σίγουρα να επιλέξετε να κάνετε αλλαγές που θα επηρεάσουν τον τρόπο που αισθάνεστε. Αν θέλετε να αλλάξετε τον τρόπο που αισθάνεστε, επιλέξτε να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης και την συμπεριφοράς σας.
Μύθος 8
Το να εκφράζω σε όλους κάθε δευτερόλεπτο τι νιώθω θα με ελευθερώσει από το συναισθηματικό βάρος
Μια συναισθηματική αντίδραση, όπως γράφω και παραπάνω, είναι πολύ πιθανό να αποτελεί ένα “άθροισμα” προηγούμενων “ανολοκλήρωτων” -τραυματικών εμπειριών. Συχνά ο θυμός που εκφράζει ο γονιός στο παιδί μπορεί να είναι ο ανέκφραστος θυμός προς τον/την σύζυγο. Συχνά ο θυμός προς την/τον σύζυγο πιθανόν να είναι ο ανέκφραστος θυμός προς τους γονείς του/της. Πόσο ποσοστό θυμού αναλογεί στον καθένα; Ναι! Είναι σύνθετο, το να ανακαλύψει κανείς πόση ένταση από το συναίσθημα του “ανήκει” σε ποιόν και πότε δημιουργήθηκε. Ο “κόπος” για να ανακαλυφθεί σίγουρα αξίζει! Επομένως, η συναισθηματική ανακούφιση έρχεται, όταν γίνει μια αυθεντική στοχευμένη επικοινωνία.
Το πρώτο βημα της αυθεντικής επικοινωνίας είναι η αναγνώρηση των συναισθημάτων. Εαν θέλετε να το πραγματοποιήσετε θα σας βοηθήσει η “φόρμα αναγνώρισης των βασικών συναισθημάτων”. Την οποόια μπορείτε να την αποκτήσετε δωρεάν χρησιμοποιόντας την φόρμα επικοινωνίας της σελίδας μου (πάνω δεξιά) και γράφοντας ως μύνημα: “επιθυμώ να λάβω την φόρμα των συναισθημάτων”.
Ποιος ο λόγος να έχουμε ένα στόμα και δύο αυτιά; (Ποιος είναι ο “καλός” ακροατής και ποιο είναι το πρώτο βήμα για αποτελεσματική επικοινωνία)
Θα μπορούσε να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα, από πολλές οπτικές γωνίες, σκεπτόμενος την λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, την ανατομία του, την εξελικτική του πορεία μέσα στους αιώνες κ.α.
Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει ακόμα για το πότε το ανθρώπινο είδος πέρασε από το στάδιο της κραυγής στο στάδιο της ομιλίας. Ανθρωπολόγοι υπολογίζουν ότι αυτή η μετάβαση έγινε μεταξύ 1,6 εκατομμυρίων και 600.000 ετών πριν. Πόσα εκατομμύρια χρόνια πριν από αυτή την μετάβαση ήταν ανεπτυγμένη η αίσθηση της ακοής; Φυσικά από όσο υπάρχει και ο άνθρωπος! (εδώ και περίπου 2.500.000 χρόνια!). Συνεπώς πρώτα μάθαμε να ακούμε και κάποια εκατομμύρια χρόνια αργότερα μάθαμε να μιλάμε. Μήπως αυτή η πληροφορία σημαίνει κάτι για τον τρόπο που επικοινωνούμε σήμερα;
Ταπεινά, πιστεύω ότι ένας λόγος, για τον οποίο έχουμε δύο αυτιά και ένα στόμα είναι διότι είμαστε “σχεδιασμένοι” για να ασκούμε πρώτα τον ρόλο του ακροατή και μετά τον ρόλο του ομιλητή. Σας καλώ να σκεφτείτε την ακρόαση ως προτεραιότηταστην επικοινωνία σας. Συχνά ακούμε παράπονα όπως: “Δεν με καταλαβαίνει!”, “Δεν με ακούει!”, “Δεν ξέρει πως νιώθω!”
Συνήθως εστιάζουμε στα παράπονά μας, αλλά δεν σκεφτόμαστε πως:
Εάν δεν έχουμε να δώσουμε κάτι στον απέναντι μας πιθανόν να μην μπορεί να μας το προσφέρει ούτε αυτός. Συνήθως, η ανικανοποίητη ανάγκη να “ακουστούμε” μας κάνει περισσότερο ομιλητές παρά ακροατές. Όσο η ανάγκη μας να μιλήσουμε είναι μεγάλη, τόσο δεν ακούμε τον απέναντί μας, τους αγαπημένους μας, αλλά ακόμα και τον ίδιο μας τον εαυτό!
Έτσι καταλήγουμε σε έναν φαύλο κύκλο:
Η αποτελεσματική επικοινωνία προϋποθέτει να είμαστε καλοί ακροατές. Τι σημαίνει όμως αποτελεσματικός ακροατής; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
Το πρώτο χαρακτηριστικό του καλού ακροατή είναι να μπορεί να ακούει, να πηγαίνει «ένα βήμα πίσω», όπως χαρακτηριστικά λέμε, και να συγκεντρώνεται στα λεγόμενα του συνομιλητή του. Πολλές φορές ακούμε ανθρώπους που όταν «συζητάνε», ο ένας μιλάει ταυτόχρονα με τον άλλον. Αυτό συμβαίνει γιατί εκείνη τη στιγμή είναι και οι δύο συγκεντρωμένοι ο καθένας στη δική του θέση και τις δικές του σκέψεις και προσπαθεί με μόχθο να περάσει το μήνυμά του στον άλλον. Η επικοινωνία, όμως, αν μη τι άλλο, περιορίζεται με αυτό τον τρόπο. Είναι πολύ σημαντικό να αισθανθεί ο συνομιλητής μας ότι απέναντί του έχει έναν άνθρωπο, ο όποιος θέλει πραγματικά να επικοινωνήσει μαζί του πέρα από ένα επιφανειακό επίπεδο. Το μήνυμα ουσιαστικά που περνάει και οφείλει να περνάει ο καλός ακροατής είναι ένα: «Είσαι σημαντικός για μένα, γι΄ αυτό σου δίνω χώρο και χρόνο να εκφραστείς. Είναι σημαντικά αυτά που λες και αποδέχομαι την θέση σου». Αυτό το μήνυμα ο συνομιλητής μας το αντιλαμβάνεται σε ένα βαθύτερο επίπεδο και τον ηρεμεί. Έτσι, μπορεί να εκφραστεί με ευθύτητα και ειλικρίνεια. Είναι πολύ σπουδαίο αυτό το πρώτο βήμα που μπορούμε να κάνουμε πίσω για να ακούσουμε τον άλλον και με αυτό τον τρόπο να δείξουμε έμπρακτα ότι τον αποδεχόμαστε.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό του καλού ακροατή είναι οι ερωτήσεις. Όχι όμως ερωτήσεις για να πάρει πληροφορίες για τον εαυτό του, αλλά ερωτήσεις για να μπορεί να καταλάβει ακόμα καλύτερα τα λεγόμενα του συνομιλητή του˙ ερωτήσεις διευκρινιστικές. Μας περιγράφει για παράδειγμα ο συνομιλητής μας μία πολύ δύσκολη μέρα στην δουλειά κι εκείνη τη στιγμή εμείς αισθανόμαστε ότι είναι πολύ αγχωμένος. Δεν είμαστε, όμως, σίγουροι, οπότε μία διευκρινιστική ερώτηση θα μπορούσε να είναι: «Αισθάνομαι ότι έχεις αγχωθεί πολύ σήμερα, καταλαβαίνω σωστά;».
Έτσι, φτάνουμε στο τρίτο χαρακτηριστικό του καλού ακροατή το οποίο είναι ο σεβασμός. Σεβόμαστε τον κόσμο του άλλου, σεβόμαστε το πώς αντιλαμβάνεται και χαρτογραφεί τις εμπειρίες του και νοηματοδοτεί τα γεγονότα που συμβαίνουν. Όλοι μας είμαστε μοναδικοί και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας με έναν προσωπικό τρόπο. Εάν ακούσουμε και ρωτήσουμε με αυθεντικό ενδιαφέρον, για να καταλάβουμε ακόμα καλύτερα τι είναι αυτό που σκέφτεται ο συνομιλητής μας, τότε οδηγούμαστε σε μία ουσιαστική επικοινωνία. Μια επικοινωνία βαθύτερη από αυτή που ίσως έχουμε συνηθίσει. Να θυμόμαστε ότι τα λόγια μας, η στάση μας, η συμπεριφορά μας, οι ερωτήσεις μας, όλα έχουν ένα νόημα. Το μήνυμα μπορεί να είναι «σε αποδέχομαι» ή «δεν σε αποδέχομαι». Τι μπορούμε να κάνουμε για να νιώσει αποδεκτός ο άνθρωπος που έχουμε απέναντι μας;
gkekis.gr
COMMENTS