Η τρίτη ηλικία είναι μια ηλικιακή ομάδα με ξεχωριστές ανάγκες. Συνήθως λέμε ότι κάποιος ανήκει στην τρίτη ηλικία όταν περάσει το 65ο έτος της ζωής του. Ωστόσο είναι πιο ρεαλιστικό να πούμε ότι η τρίτη ηλικία χωρίζεται σε τρεις υποκατηγορίες: η νεαρή τρίτη ηλικία, η μεσήλικη και η υπέργηρη. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει αυξηθεί το προσδόκιμο της ζωής κι έτσι οι άνθρωποι παραμένουν λειτουργικοί και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Η τρίτη ηλικία, είναι γνωστή και ως τα χρυσά χρόνια, γιατί τότε ο άνθρωπος έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο, μειωμένες υποχρεώσεις και έτσι μπορεί να ασχοληθεί με πράγματα που του αρέσουν.
Η τρίτη ηλικία δεν είναι ασθένεια αλλά η φυσιολογική διαδικασία της αναπτυξιακής μας εξέλιξης. Αν δεν υπήρχε νόημα και ουσία στα γηρατειά, τότε δεν θα γερνούσαμε ποτέ.
Κατά την διάρκεια αυτής της αναπτυξιακής φάσης της ζωής, το άτομο βιώνει μοναδικά συναισθήματα ωριμότητας και σοφίας. Μερικά από αυτά είναι:
-Το άτομο αποκαλύπτει κρυφές πτυχές του εαυτού του, άλλες κακές άλλες καλές και τις αποδέχεται.
-Το άτομο επικεντρώνεται στον εαυτό του και στα συναισθήματά του γιατί έχει αναπτύξει περισσότερη αυτοπεποίθηση.
-Επίσης επικεντρώνεται σε ουσιώδη και σημαντικά θέματα της ζωής, των αξιών και του εαυτού και όχι στην εξωτερική εμφάνιση ή στους άλλους.
-Έχει περισσότερο αλτρουϊσμό και λιγότερο εγωισμό.
-Γνωρίζει ότι η ζωή είναι ένα παζλ από εμπειρίες.
–Δεν διατηρεί ψεύτικες σχέσεις ή ψεύτικους φίλους και πολλές φορές επιθυμεί και απολαμβάνει την μοναξιά του.
–Αφήνει πίσω πολλούς ρόλους και ευθύνες που είχε νεότερο και αυτό μπορεί να το απελευθερώνει από υποχρεώσεις και πρέπει.
-Αρκείται στα λίγα και ουσιώδη αντικείμενα.
-Είναι πιο ανοιχτόμυαλο και πιο ανεκτικό
Κάποιες φορές όμως η τρίτη ηλικία συνοδεύεται από αρκετά προβλήματα, όπως η μείωση των εσόδων, η απώλεια της κοινωνικής ζωής, η απώλεια κάποιον ρόλων, η αλλαγή της εικόνας του αλλά και τα προβλήματα υγείας όπως η σωματική κούραση, οι μειωμένες αισθήσεις (όραση, ακοή, μνήμη) .
Το άτομο μπορεί να αισθάνεται ευάλωτο και ότι επιβαρύνει την οικογένειά του. Νιώθει ότι δεν μπορεί να ζήσει αυτόνομα και κάνει αρνητικές σκέψεις. Όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε άγχος και κατάθλιψη.
Τα συχνότερα προβλήματα ψυχικής υγείας κατά την τρίτη ηλικία είναι το άγχος και η κατάθλιψη. Οι ηλικιωμένοι έχουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης κατάθλιψης και άγχους αλλά παρολ’ αυτά αυτές οι διαταραχές παραμένουν σε χαμηλότερα ποσοστά στους ηλικιωμένους σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες.
Το πρόβλημα είναι ότι συχνά αγνοούνται τα συμπτώματα από την οικογένεια ή και το ίδιο το άτομο καθώς εκλαμβάνονται ως φυσικό αποτέλεσμα του γήρατος. Η τρίτη ηλικία ωστόσο δεν είναι συνώνυμη της κατάθλιψης. Πολλές φορές τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι αποτέλεσμα της δυσκολίας προσαρμογής στη νέα μας ταυτότητα και τον διαφορετικό τρόπο ζωής παρά στην ηλικία αυτή καθαυτή.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της κατάθλιψης κατά την τρίτη ηλικία είναι:
-η θλίψη
-η απογοήτευση
-η απόσυρση από τις καθημερινές συνήθειες
-η απάθεια
-η πτώση της διάθεσης
-η αλλαγή των συνηθειών του ύπνου και της διατροφής (αϋπνίες, υπνηλία, απώλεια όρεξης)
-η απαισιοδοξία
-οι ενοχές
-η αίσθηση αβοηθητότητας
Τα συμπτώματα του άγχους κατά την τρίτη ηλικία είναι:
-η αγωνία για ασήμαντα γεγονότα
-η αγωνιώδης προσμονή σε καθημερινό επίπεδο
Κοινά συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης είναι:
-χαμηλή συγκέντρωση
-απώλεια μνήμης
-απώλεια ενδιαφερόντων
-πολλαπλά σωματικά ενοχλήματα
Τα τελευταία συμπτώματα είναι παρόμοια με άλλες παθήσεις όπως η άνοια και γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να γίνουν οι κατάλληλες εξετάσεις ώστε να αποκλεισθεί η οργανική αιτία των προβλημάτων.
Παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση ψυχικών διαταραχών στην τρίτη ηλικία είναι:
–Η κακή σωματική υγεία.
-Η απώλεια σημαντικών άλλων όπως συντρόφων, μελών της οικογένειας και φίλων.
-Η αλλαγή κατοικίας ή η μετοίκιση σε κάποιον οίκο ευγηρίας.
-Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά.
Προστατευτικοί παράγοντες για την ψυχική υγεία στην τρίτη ηλικία είναι:
-Η ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου (οικογένεια, φίλοι, συγγενείς, γιατροί, ψυχολόγοι κτλ)
-Η οργάνωση σε συλλόγους και ομάδες.
-Η δραστηριοποίηση του ατόμου.
-Η καλή υγεία και υγιεινή.
Τρόποι αντιμετώπισης της κατάθλιψης και του άγχους στη τρίτη ηλικία:
-Σωστή ενημέρωση της οικογένειας του ατόμου ώστε να διακρίνει τα συμπτώματα.
-Συνειδητοποίηση από το ίδιο το άτομο των αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων που βιώνει.
-Συμμετοχή σε ομαδικές και άλλες ευχάριστες δραστηριότητες (ταξίδια, περίπατοι, φροντίδα ζώων, κοινωνικές εκδηλώσεις).
-Να εκφράζει το άτομο αυτά που αισθάνεται.
-Κοινωνικό υποστηρικτικό δίκτυο. (συγγενείς, φίλοι, γιατροί, φορείς).
-Άμεση αντιμετώπιση σωματικών παθήσεων και διαχείριση πόνου.
-Χορήγηση κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
-Ψυχοθεραπεία.
Στόχος της οικογένειας και των δομών θα πρέπει να είναι η ενίσχυση του αισθήματος ανεξαρτησίας, αυτάρκειας, προσφοράς και κοινωνικής συμμετοχής.
Λίγα λόγια για τον Θάνατο
Γιατί φοβόμαστε τον θάνατο; Στην εποχή μας η λέξη θάνατος, είναι ταμπού. Αυτό συμβαίνει γιατί μας φέρνει πιο κοντά στην σκέψη του δικού μας θανάτου. Φόβος για το άγνωστο στο οποίο κατευθυνόμαστε μετά τη ζωή, φόβος για τον αποχωρισμό από τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Έτσι ο θάνατος είναι ένα θέμα βαθιά κρυμμένο στο ασυνείδητο και αποφεύγουμε τις συζητήσεις σχετικά με αυτό γιατί είναι σημαντικό να ζούμε στο εδώ και τώρα και ποτέ κανείς δεν γύρισε πίσω για να μας πει πως είναι να μην ζεις.
Ωστόσο, όσο ομαλή και γεμάτη από παραστάσεις και έργα ζωής είναι η νεότητά μας, τόσο πιο εύκολα αντιμετωπίζουμε την φυσική κατάληξη των γηρατειών και του θανάτου. Άλλωστε τα γηρατειά δεν έρχονται ποτέ απροειδοποίητα. Τα λευκά μαλλιά, οι ρυτίδες, η μειωμένες αντοχές μας προειδοποιούν από τα 50 μας χρόνια. Έτσι είναι λογικό να σκεφτόμαστε τα γηρατειά και τον θάνατο από μικρή ηλικία και να προετοιμαζόμαστε γι αυτή την εξέλιξη στη ζωή μας.
Ο φόβος του θανάτου κυριεύει όλες τις ηλικίες, ακόμη κι αν δεν μιλάμε γι αυτό. Τα παιδιά φοβούνται μην πεθάνουν οι γονείς τους, οι ενήλικες μην πεθάνουν ξαφνικά πριν κλείσει ο κύκλος της ζωής τους και οι ηλικιωμένοι νιώθουν τον φόβο λόγω ηλικίας.
Πολλοί ηλικιωμένοι προσπαθούν να μείνουν άυπνοι το βράδυ από φόβο μην πεθάνουν στον ύπνο τους ξαφνικά. Η απειλή του θανάτου παραλύει κάθε σκέψη και δραστηριότητα. Ο Φόβος βέβαια, για κάτι που είναι το πιο σίγουρο ότι θα συμβεί σε όλους μας.
Σύμφωνα με την ψυχίατρο Kubler – Ross η ψυχική διεργασία που βιώνει το άτομο καθώς πορεύεται προς τον θάνατο, είναι όμοια με αυτή που περνάει το άτομο στο πένθος ή στην απώλεια.
Τα πέντε χαρακτηριστικά αυτά στάδια είναι:
-Η άρνηση
-Ο θυμός
-Η διαπραγμάτευση
-Η κατάθλιψη και τέλος
-Η αποδοχή.
COMMENTS