Οι καυγάδες και οι συγκρούσεις είναι κάτι το οποίο δεν μας αρέσει αλλά κάποιες φορές αποβαίνει και είναι αναπόφευκτο για πολλούς λόγους. Ουσιαστικά μετά από μια σύγκρουση έρχεται και μία αλλαγή. Ίσως λοιπόν η διαφωνία και ο καβγάς να είναι ένας προάγγελος μίας επιθυμητής αλλαγής. Πώς θα μπορούσαμε άλλωστε να μην συγκρουόμαστε από τη στιγμή που όλοι μας είμαστε μοναδικοί και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και την πραγματικότητα με μοναδικό τρόπο.
Ο τόπος που έχουμε μεγαλώσει, το κοινωνικό πλαίσιο, η οικογένεια και η χώρα διαμορφώνουν τις ηθικές μας αξίες και τις πεποιθήσεις μας για το πώς λειτουργεί ο κόσμος και το πώς αντιλαμβανόμαστε τους ανθρώπους γύρω μας. Συγκρούσεις συναντάμε ιδιαίτερα στις χαρακτηριζόμενες ως «στενές» σχέσεις όπου κυρίως αναφερόμαστε στις σχέσεις της οικογένειάς, του ζευγαριού καθώς και τη σχέση παιδιού–γονέα. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη σύγκρουση σαν τη στιγμή που κάποιος πετάει ένα βότσαλο στην ήρεμη επιφάνεια μιας λίμνης. Μετά παρατηρούμε αναταραχές στο νερό οι οποίες με την πάροδο του χρόνου μειώνονται και αποκαθίσταται ξανά η ισορροπία στην επιφάνεια του νερού.
Ας δούμε τι είναι αυτό που διαταράσσει την ήρεμη επιφάνεια του νερού και ας δούμε επίσης πώς μπορούμε να σταματήσουμε να πετάμε βότσαλα στο νερό αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να επιφέρουμε γρήγορα και αποτελεσματικά την πρωτύτερη ισορροπία και γαλήνη. Κάθε σύγκρουση έχει κάποια χαρακτηριστικά.
Περιληπτικά τα χαρακτηριστικά αυτά είναι τα εξής:
- οι συγκρούσεις χαρακτηρίζονται από έντονα συναισθήματα και η στιγμή της σύγκρουσης μοιάζει με τη στιγμή που έχουμε ανοίξει την ασφάλεια στη χύτρα ταχύτητος με αποτέλεσμα να ξεθυμαίνει ο συναισθηματικός μας κόσμος ο οποίος καταπιεζόταν εδώ και καιρό.
- τα συνηθισμένα συναισθήματα που παρατηρούμε στη σύγκρουση είναι θυμός, φόβος, άγχος, απογοήτευση, ανησυχία.
- ένα άλλο χαρακτηριστικό της σύγκρουσης είναι ότι δεν υπάρχει αποτελεσματική επικοινωνία. Οι δύο πλευρές δεν βρίσκουν κοινό γόνιμο έδαφος να επικοινωνήσουν. Παρατηρούμε ότι σκοπός και των δύο πλευρών είναι η νίκη στη λεκτική διαμάχη χωρίς να ενδιαφέρονται για τίποτα άλλο. Δυστυχώς είναι πολύ πιο σημαντικό να έχουμε δίκιο από το να είμαστε αγαπημένοι. Είναι εκείνες οι στιγμές όπου βγαίνουν από την οπτική μας τα οποιαδήποτε κοινά σημεία θα μπορούσαν να υπάρχουν μεταξύ μας και συγκεντρωνόμαστε και οι δύο πλευρές στα αρνητικά και στις διαφορετικές αντιτιθέμενες συγκρουσιακές πτυχές.
- μέσα σε αυτήν τη διαρκή μάχη για το ποιος θα επικρατήσει η ένταση κλιμακώνεται διότι κανένας δεν υποχωρεί και το ψυχολογικό κόστος αυξάνεται και για τις δύο μεριές.
Τι μπορώ να κάνω; Με ποιους τρόπους αντιδράμε σε μία σύγκρουση;
Υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης της σύγκρουσης. Ο πρώτος είναι να αποφύγουμε να λύσουμε το πρόβλημα, να αποφύγουμε δηλαδή τη σύγκρουση και ο δεύτερος είναι να εμπλακούμε στη σύγκρουση.
Ο πρώτος τρόπος, δηλαδή να αποφύγουμε την σύγκρουση, είναι πολύ συνηθισμένος αλλά δεν είναι αποδοτικός γιατί δεν βοηθάει στην ευημερία της σχέσης. Θέλω εδώ να τονίσω πως από τη στιγμή που υπάρχει μία σύγκρουση σίγουρα υπάρχει ένα σοβαρό ζήτημα το οποίο θέλει να αποκαλυφθεί. Κάθε σύγκρουση είναι ο τρόπος για να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας καλύτερα αλλά και τον άνθρωπο που έχουμε απέναντι μας. Καμία σχέση δεν μένει στην αδράνεια. Οι αλλαγές λοιπόν είναι πολύ πιθανόν να αναδύουν συγκρούσεις. Το ζητούμενο δεν είναι αν θα έχουμε συγκρούσεις ή όχι αλλά το πώς θα τις διαχειριστούμε, διότι συγκρούσεις θα υπάρχουν πάντα.
Όταν εμπλακούμε στη σύγκρουση τότε στόχος μας είναι να περάσουμε από το στάδιο της έντασης και της χρήσης φυσικής ή ψυχολογικής βίας στο στάδιο του διαλόγου σε ήρεμους τόνους ώστε και τα δύο μέλη να προσπαθήσουν να συναποφασίσουν. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν όταν είμαστε στα πρόθυρα της σύγκρουσης:
Γιατί θέλω να συγκρουστώ;
Μήπως καταπιέζεται κάποια ανάγκη μου;
Πως αισθάνομαι γι αυτό;
Μήπως συσσωρεύω συναισθήματα τα οποία δεν τα εκφράζω στον σύντροφο μου;
Μήπως καταπατούνται οι αξίες μου;
Όλα τα παραπάνω ερωτήματα συγκεντρώνονται σε ένα και βασικό
Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα της σύγκρουσης;
Τα ερωτήματα αυτά ανοίγουν τον διάλογο με τον εσωτερικό μας εαυτό και αρχίζουμε και παίρνουμε απαντήσεις οι οποίες μας αναπτύσσουν και μας βοηθούν να κερδίσουμε αυτογνωσία. Ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε επίσης γιατί φοβόμαστε τη σύγκρουση. Αν συγκρουστώ για παράδειγμα με τον σύντροφό μου, τι θα χάσω; Θα συμβεί κάτι άσχημο; Μήπως φοβάμαι μην απομακρυνθεί; Μήπως φοβάμαι ότι δεν θα είμαι αρεστός; Μήπως εντέλει φοβάμαι την απόρριψη;
Η χρήση ψυχολογικής βίας και η προσπάθεια να χειραγωγήσουμε τον συνομιλητή μας χτίζει σκληρούς και ψηλούς τοίχους ανάμεσά μας. Δεν είναι επιλογή. Ίσως για κάτι απρόσμενο και κάτι σοβαρό να είναι, αλλά μόνο για αρχή.
Θα συγκεντρωθούμε τώρα στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Από τη στιγμή που σκοπός μας δεν είναι να αποφύγουμε την σύγκρουση και ούτε να συγκρουστούμε με ακαμψία και ένταση, ποιος είναι ο πλέον αποδοτικός τρόπος να διαχειριστούμε μία σύγκρουση;
Παρακάτω παραθέτω τους «κανόνες» αντιμετώπισης της σύγκρουσης:
- οφείλουμε να αποδεχτούμε την σύγκρουση σαν ένα αναπόφευκτο γεγονός το οποίο συμβαίνει συχνά και σε όλες τις διαπροσωπικές μας σχέσεις
- η σύγκρουση είναι σημάδι αλλαγής και ανάπτυξης της σχέσης, είναι μία αναγκαία διαδικασία και αναπόφευκτη στο κοινωνικό πλαίσιο που ζούμε
- έχουμε στο νου μας ότι και τα δύο μέρη της σύγκρουσης αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα με έναν διαφορετικό μοναδικό τρόπο. Το ότι ο ένας ζει σε ένα περιβάλλον το οποίο αλλάζει δεν σημαίνει ότι συγκεντρωνόμαστε μόνο στις ανάγκες εκείνου. Αλλαγές συμβαίνουν καθημερινά μικρές ή μεγάλες στη ζωή όλων μας.
- ο σεβασμός στον κόσμο των συναισθημάτων του άλλου, στον τρόπο που σκέφτεται για το ζήτημα της σύγκρουσης και στο ότι εκείνος το νοηματοδοτεί με τον δικό του τρόπο, είναι η βάση για υγιή επικοινωνία. Χρησιμοποιώ επιχειρήματα, εκφράζω τα συναισθήματά μου και προσπαθώ να μπω στα παπούτσια του άλλου και να τον συναισθανθώ.
- σύγκρουση σημαίνει ότι υπάρχει σίγουρα ένα πρόβλημα το οποίο αναδύεται μέσα από αυτήν την διαδικασία και ας είναι η επίλυσή του το κίνητρό μας
- μέσα από την σύγκρουση οι άνθρωποι αναγνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους αλλά και τους άλλους, μαθαίνουν για τα συναισθήματά τους και τι τα πυροδοτεί. Η σύγκρουση είναι αυτογνωσία για τις σχέσεις
- η σύγκρουση μέσα από την αυτογνωσία που προσφέρει, μας αναπτύσσει σε πολλαπλά επίπεδα και στο να ενδυναμώνουμε τις ικανότητές μας στην διαχείριση δύσκολων καταστάσεων, να επικοινωνήσουμε με τα συναισθήματά μας, να βελτιώσουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη. Αρκεί βέβαια να αναστοχαστούμε πάνω στα νέα δεδομένα που έχει φέρει μαζί της η όποια διαφωνία ή σύγκρουση.
Όταν ο παραπάνω τρόπος σκέψης χρωματίζει και τους δυο συνομιλητές, τότε κάθε σύγκρουση μπορεί να προσφέρει τα δώρα της σε κάθε σχέση.
COMMENTS