Σύµφωνα µε δηµοσιευµένες µελέτες, περισσότερο από το 70% των εγκύων λαµβάνει τουλάχιστον ένα συνταγογραφούµενο ή µη φάρµακο στην διάρκεια του πρώτου τριµήνου, ενώ 50 % λαµβάνει ένα συνταγογραφούµενο φάρµακο καθ’ όλη την διάρκεια της κύησης. Επίσης, τα τελευταία 30 χρόνια η χορήγηση φαρµάκων στο πρώτο τρίµηνο έχει αυξηθεί κατά 60%, καθώς και η λήψη περισσότερων από 4 φάρµακα έχει τετραπλασιαστεί.
Ο καθορισµός της ασφάλειας ενός φαρµάκου κατά την διάρκεια της εγκυµοσύνης, εποµένως και των κινδύνων για το έµβρυο, είναι δύσκολος. Ακόµα και µε τις καλύτερες µεθόδους και προθέσεις οι παρεχόµενες πληροφορίες είναι περιορισµένες. Έχει βρεθεί ότι για περισσότερο από το 95% των φαρµάκων που έχουν έγκριση να χορηγούνται στην εγκυµοσύνη οι κίνδυνοι είναι µη καθορισµένοι. Οι αιτίες των παραπάνω αφορούν, κυρίως, την ιατρική κοινότητα. Το ζητούµενο για τις εγκύους και τις οικογένειές τους είναι η ασφάλεια αυτών – των εγκύων – όσο και των µωρών τους.
Παυσίπονα – Αναλγητικά – Αντιπυρετικά
Στη διάρκεια της εγκυµοσύνης τα αντιφλεγµονώδη φάρµακα θα πρέπει να αποφεύγονται ιδιαίτερα κατά την 30ή εβδοµάδα. Η χορήγησή τους θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά µε ιατρική συνταγή, αφού ο γιατρός έχει λάβει υπόψη τους κινδύνους και τα πιθανά οφέλη. Ασφαλής επιλογή στην κατηγορία αυτή θεωρείται η παρακεταµόλη (paracetamol), σε όλες τις µορφές και µε ανώτερη επιτρεπτή δόση τα 4 γρ. ηµερησίως. Ο συνδυασµός παρακεταµόλης µε κωδεϊνη επίσης επιτρέπεται αλλά θα πρέπει να χρησιµοποιείται µόνο κατόπιν συνταγής και σε περιπτώσεις έντονου πόνου.
Αντιεµετικά
Πρόσφατη µελέτη που δηµοσιεύτηκε σε αµερικανικό ιατρικό περιοδικό και αφορούσε 40.000 εγκύους έδειξε ότι η χρήση της µετοκλοπραµίδης (metoclopramide) δεν αύξησε τον κίνδυνο αποβολής ή συγγενών ανωµαλιών. Το φάρµακο θα πρέπει να χορηγείται µόνο στις περιπτώσεις αφυδάτωσης ή απώλειας βάρους λόγω των εµέτων. Μια εναλλακτική λύση, η διµενυδρινάτη (dimenhydrinate) είναι φάρµακο που θεωρείται ασφαλές και το οποίο θα πρέπει να χορηγείται όταν τα οφέλη ξεπερνούν τους κινδύνους.
Αντιβιοτικά
Αυτή η κατηγορία φαρµάκων αποτελεί παραδοσιακά αντικείµενο συζήτησης και σκεπτικισµού από µέρους της εγκύου και του περιβάλλοντός της. Παρ΄ όλα αυτά, η χρήση των περισσότερων έχει αποδειχθεί ασφαλής και η άµεση χορήγησή τους µειώνει σε πολλές περιπτώσεις τους κινδύνους τόσο για την έγκυο όσο και για το µωρό. Η πενικιλίνη και τα συνθετικά παράγωγά της, όπως η αµοξυκιλλίνη και ο συνδυασµός της τελευταίας µε κλαβουλανικό οξύ, αποτελούν την πρώτη γραµµή της θεραπείας για πληθώρα λοιµώξεων. Ο συνδυασµός αµοξυκιλλίνη – κλαβουλανικό οξύ, ωστόσο, έχει βρεθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο κολίτιδας στα πρόωρα µωρά γι’ αυτό και η χρήση του θα πρέπει να είναι περιορισµένη και, εάν είναι δυνατό, να προτιµώνται ασφαλέστερες εναλλακτικές. Τέτοιες αποτελούν οι κεφαλοσπορίνες (π.χ. κεφακλόρη, κερουροξίµη), που είναι ευρέως φάσµατος αντιβιοτικά. Ιδιαίτερα χρησιµοποιούνται όταν το άτοµο είναι αλλεργικό στην πενικιλλίνη, αν και υπάρχει µια πιθανότητα περίπου 10% η αλλεργία να υφίσταται και στα δύο. Επίσης, οι µακρολίδες (ερυθροµυκίνη, ροξιθροµυκίνη, κλαριθροµυκίνη, αζιθροµυκίνη) συνιστώνται στην πρόωρη ρήξη θυλακίου και στην αντιµετώπιση λοιµώξεων του γεννητικού συστήµατος. Τέλος, ένα αντιβιοτικό που µπορεί να χρησιµοποιηθεί είναι η µετρονιδαζόλη. Αυτή ενδείκνυται στη βακτηριακή κολπίτιδα και οπουδήποτε χρειάζεται να καταπολεµηθούν µικρόβια που ευδοκιµούν ακόµα και χωρίς οξυγόνο (αναερόβια µικρόβια). Φυσικά, υπάρχουν και άλλα αντιβιοτικά που µπορεί να χρησιµοποιηθούν. Γενικά, όπως και µε άλλα φάρµακα, όταν τα οφέλη για την έγκυο και το έµβρυο ξεπερνούν τους πιθανούς κινδύνους τότε οι γιατροί θα πρέπει να τα συστήνουν και οι έγκυες να τα λαµβάνουν χωρίς ενδοιασµούς.
Άλλα φάρµακα
Επιγραµµατικά να αναφέρουµε και άλλα φάρµακα που συχνά χρησιµοποιούνται στην εγκυµοσύνη, όπως αποσυµφορητικά µύτης (οξυµεταζολίνη) και υπακτικά (λακτουζόλη, παραφινέλαιο) για την δυσκοιλιότητα, που είναι εξαιρετικά συχνό φαινόµενο. Συνοψίζοντας, η χρήση φαρµάκων κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης θα πρέπει να περιορίζεται µόνο στις περιπτώσεις όπου άλλα θεραπευτικά µέσα έχουν εξαντληθεί και πάντοτε θα πρέπει να λαµβάνονται κατόπιν ιατρικής συνταγής. Οι έγκυες θα πρέπει να είναι καθησυχασµένες , καθότι, για την πλειονότητα των καθηµερινών προβληµάτων που µπορεί να αντιµετωπίσουν υπάρχουν θεραπευτικές λύσεις ασφαλείς για εκείνες και για τα µωρά τους.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΩΡΟ ΤΗΣ. Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΑΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΕΧΟΥΝ ΕΞΑΝΤΛΗΘΕΙ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΚΑΤΟΠΙΝ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΓΗΣ.
Δρ. Νικόλαος Κουτσοδήµας
Γυναικολόγος – Χειρουργός – Μαιευτήρας/
Εµβρυοµητρική Ιατρική – King’ s College University Hospital, London/Συνεργάτης Μαιευτηρίου ΡΕΑ
Αρριανού 1, Άλιµος, Τ: 210 9838434
credit: Life Magazine